बंगाली भाषामा सत्तरीको दसकमा फिर्दोसी रहमान को स्वरमा स्वरांकित यौटा हृदयस्पर्शी गीत छ –  “जे जन प्रेमेर भाव जानेना तार सांगे नाइँ लेना देना ,खाटी सोना छाडिया जे नाए नकल सोना सेइ जन सोना चेनेना !नेपालीमा यसको भावार्थ यस्तो हुन्छ – “जसरी असली सुन छोडेर नक्कली सुन लिने  मान्छेले सुन नै चिनेको छैन भनेर ठोकुवा गरेर भन्न सकिन्छ त्यस्तै साच्चो प्रेमको अबमुल्यन गर्ने मान्छे जसले प्रेमको भावनै बुझेको हुदैन, त्यस्तो मान्छेसँग प्रेमको के कुरा गर्नु ?”

प्रेम स्वभावैले अराजक हुन्छ !यसले कुनै बन्धन र बाध्यतालाई स्वीकार गर्दैन !अनि कुनै सीमाहरुलाई मान्दैन !यसले आफ्ना नियम र कानूनहरु आफैं बनाउँछ !प्रेमको शक्तिको अगाडी संसारका कुनै पनि अन्य मानवीय शक्तिहरु टिक्न सक्दैनन ! प्रेम आफैंमा सम्प्रभु हुन्छ !त्यसैले यसले आफूमाथि अन्य कुनै सत्ताको अस्तित्व लाइ स्वीकार गर्दैन !प्रेमले माग्न जानेको हुदैन !दिन मात्र जानेको हुन्छ !उ आफ्नो अस्तित्व भित्रै रमाउँछ! प्रेम निरपेक्ष र निराग्रही हुन्छ !यस्तो प्रेमको उदाहरण दिनु पर्दा झट्ट सबैको मनमा आउने मानवीय सम्बन्ध हो आमा र सन्तान बिचको सम्बन्ध !संस्कृतमा एउटा श्लोक छ जसले आमा र सन्तान बीचको प्रेमको महिमा लाइ एक हरफमा व्याख्या गर्छ !त्यो श्लोक हो -“कुपुत्रो जायत क्वचीदपि कुमाता न भवती”अर्थात छोरो कुपुत्र हुन सक्छ तर आमा कुमाता कहिल्यै हुन्न!पुरुष प्रधान समाजको परिप्रेक्षमा व्यक्त यो उद्गारमा  कुपुत्र भन्ने शब्दले पुरुष सन्तान तिर मात्र लक्षित गरे  जस्तो लागे पनि यथार्थमा यो सबै सन्तान प्रति आमाको प्रेमको महिमा वर्णन गर्ने श्लोक हो र अप्रत्यक्ष रूपमा यसले प्रेमको स्वभावको पनि ब्याख्या गर्छ !आमा र सन्तान बिचको प्रेम, प्रेमको प्रतिनिधि सम्बन्ध हो !सन्तानको  उपेक्षापूर्ण व्यबहारबाट आजित भएकी आमाले बढीमा यतिसम्म भन्न सक्छे मेरो दुरबुद्धि र बिबेकसुन्य सन्तानलाई सद्बुद्धि दिन हे इश्वर तिमीले उसलाई दुख नहुने गरी कुनै पाठ पढाउ !प्रेमको निस्वार्थ चरित्रको यो भन्दा ठुलो उदाहरण के हुन सक्छ ?

प्रेम को यस्तो अदम्य अस्तित्वको बराबरी गर्न सक्ने अर्को यौटै मात्र शक्ति छ जो प्रेमकै जुम्ल्याहा दाजु भाई वा दिदी बहिनि जस्तो हुन्छ !त्यो हो घृणा ! जस्तो प्रेम सम्प्रभु हुन्छ घृणा पनि सम्प्रभु हुन्छ !घृणाले पनि कुनै बन्धन ,बाध्यता र अरुका नियम कानूनहरुलाई मान्दैन !त्यसैले घृणा र प्रेमको रुप एकदमै उल्टो र परस्पर बिरोधि भए पनि ईनीहरुको उत्पत्ति र स्वभाव यौटै हुन्छ !त्यसै कारणले जहाँ प्रेमको अस्तित्व सम्भव छ त्यहीं घृणाको पनि अस्तित्व सम्भव छ !त्यस्तै जहाँ घृणा छ त्यहीं प्रेमको पनि सम्भावना रहन्छ !घृणाको जगमा प्रेमको महल बनेका कैयौं अपत्यारिला उदाहरणहरु छन भने प्रेमको सुरुवात चरम घृणामा परिवर्तित भएका कैयौं दुर्भाग्यपूर्ण कथाहरु पनि छन !घृणा र प्रेमको अन्तरसम्बन्धमा मध्यमार्गको ठाउँ रहदैन !अर्को शब्दमा भन्ने हो भने घृणा र प्रेम एकैपटक कुनै पनि हदमा सह -अस्तित्वमा रहन सक्दैनन ! कुनै एक बिशेष समय र परिस्थितिमा कि त प्रेम अस्तित्वमा रहन सक्छ कि त घृणा ! तर यी दुइको अन्तरसम्बन्धको सबै भन्दा चाखलाग्दो पक्ष त के छ भने असिम घृणा  प्रेमका लागि सबैभन्दा मलिलो र उब्जाउ आधार हुन्छ भने  घृणाको भाव बोक्ने सामर्थ्य र अधिकार पनि  प्रेम गर्ने संग मात्र हुन्छ !प्रेमले जब आफ्नो बिनम्रताको बदलामा लान्छना र प्रताडना मात्र पाउँछ  उसको  न्यानोपन हिमाली सिरेटो भन्दा पनि कठोर पीडादायी चिसोपनमा परिणत हुन सक्छ तर हिँसाको तातो ज्वाला कहिल्यै बन्दैन ! प्रेमले आफ्नो वफादारीको  बदलामा जब धोकाको तितो प्रतिउत्तर पाउछ तब आत्मसमर्पणको भावमा आउने स्खलनले  आत्महिँसाको रुप धारण गर्न सक्छ ,प्रतिहिंसाको कुरूप यसमा देखिदैन !अनुराग र बैराग को यो लुकामारी कहिलेकाहीं पत्याउनै नसकिने त्याग को महिमाले भरिन सक्छ तर कहिलेपनि कहालीलाग्दो विनासका कथाले भरिदैन !